Integracja terapii schematów z terapią EMDR: Nowe perspektywy w leczeniu traumy i zaburzeń osobowości

W dzisiejszych czasach psychoterapia staje się coraz bardziej zindywidualizowana, a terapeuci sięgają po różne metody, aby jak najlepiej dopasować leczenie do potrzeb swoich pacjentów. Dwie popularne i skuteczne formy terapii – terapia schematów i terapia EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) – coraz częściej są łączone, aby zapewnić jeszcze głębsze i trwalsze efekty terapeutyczne. W tym artykule przyjrzymy się, jak integracja tych dwóch podejść może pomóc w leczeniu traumy, zaburzeń osobowości oraz innych trudności emocjonalnych.

Czym jest terapia schematów?

Terapia schematów, opracowana przez Jeffreya E. Younga, to podejście terapeutyczne, które łączy elementy terapii poznawczo-behawioralnej, psychodynamicznej oraz terapii skoncentrowanej na więzi. Głównym celem terapii schematów jest identyfikacja i zmiana nieadaptacyjnych schematów, czyli głęboko zakorzenionych wzorców myślenia, emocji i zachowań, które powstają w dzieciństwie i wpływają na nasze dorosłe życie. Schematy te często prowadzą do trudności w relacjach, niskiej samooceny, poczucia osamotnienia czy nadmiernej krytyki wobec siebie.

Czym jest terapia EMDR?

Terapia EMDR, stworzona przez Francine Shapiro, to metoda terapeutyczna stosowana głównie w leczeniu traumy i zespołu stresu pourazowego (PTSD). EMDR opiera się na założeniu, że traumatyczne doświadczenia mogą zostać „zablokowane” w mózgu, uniemożliwiając ich prawidłowe przetworzenie. Dzięki zastosowaniu ruchów gałek ocznych (lub innych form stymulacji bilateralnej) terapia EMDR pomaga „odblokować” te wspomnienia, umożliwiając ich przetworzenie i integrację z pozostałymi doświadczeniami życiowymi. W efekcie pacjent odczuwa ulgę emocjonalną i zmienia swoje negatywne przekonania na temat siebie i świata.

Dlaczego warto integrować terapię schematów z EMDR?

Choć terapia schematów i EMDR wywodzą się z różnych tradycji terapeutycznych, ich integracja może przynieść znaczące korzyści, szczególnie w przypadku pacjentów z głębokimi urazami emocjonalnymi, zaburzeniami osobowości lub trudnościami w regulacji emocji. Oto kilka powodów, dla których warto rozważyć połączenie tych dwóch metod:

1. Praca z głębokimi schematami a traumą

Terapia schematów doskonale sprawdza się w identyfikacji i zrozumieniu nieadaptacyjnych schematów, które często mają swoje korzenie w traumatycznych doświadczeniach z dzieciństwa. EMDR natomiast może pomóc w przetworzeniu tych wspomnień, redukując ich emocjonalny ładunek. Dzięki temu pacjent nie tylko rozumie swoje schematy, ale również doświadcza ulgi emocjonalnej związanej z traumą.

2. Zmiana negatywnych przekonań

Jednym z kluczowych elementów terapii schematów jest praca nad zmianą negatywnych przekonań na temat siebie (np. „Jestem niegodny miłości”). EMDR może przyspieszyć ten proces, pomagając pacjentowi przepracować konkretne wspomnienia, które utrwaliły te przekonania. Dzięki temu zmiana jest nie tylko intelektualna, ale również emocjonalna.

3. Regulacja emocji

Pacjenci z zaburzeniami osobowości często doświadczają intensywnych i trudnych do opanowania emocji. Terapia schematów oferuje narzędzia do zrozumienia i regulacji tych emocji, podczas gdy EMDR może pomóc w redukcji ich intensywności poprzez przetworzenie traumatycznych wspomnień, które je wywołują.

4. Holistyczne podejście do leczenia

Integracja terapii schematów i EMDR pozwala na holistyczne podejście do pacjenta, łącząc pracę nad przeszłością (traumą) z teraźniejszością (aktualnymi schematami i trudnościami). Dzięki temu terapia staje się bardziej kompleksowa i skuteczna.

Jak wygląda integracja terapii schematów z EMDR w praktyce?

Integracja tych dwóch podejść może przebiegać na różne sposoby, w zależności od potrzeb pacjenta. Oto przykładowy proces:

1. Faza diagnostyczna

Terapeuta przeprowadza szczegółową diagnozę, identyfikując nieadaptacyjne schematy pacjenta oraz traumatyczne doświadczenia, które mogły przyczynić się do ich powstania.

2. Praca nad schematami

W pierwszej fazie terapii terapeuta może skupić się na psychoedukacji, pomagając pacjentowi zrozumieć jego schematy i ich wpływ na jego życie. Wprowadzane są również techniki terapeutyczne z zakresu terapii schematów, takie jak dialog między trybami czy ograniczone rodzicielstwo.

3. Przetwarzanie traumy za pomocą EMDR

Gdy pacjent jest gotowy, terapeuta może wprowadzić techniki EMDR, aby przepracować konkretne traumatyczne wspomnienia związane z nieadaptacyjnymi schematami. Dzięki temu pacjent doświadcza ulgi emocjonalnej i zmiany negatywnych przekonań.

4.Integracja i utrwalenie zmian

W ostatniej fazie terapii terapeuta pomaga pacjentowi zintegrować nowe, zdrowsze schematy i przekonania z codziennym życiem. Może to obejmować dalszą pracę z technikami terapii schematów oraz utrwalanie efektów osiągniętych dzięki EMDR.

Dla kogo integracja terapii schematów i EMDR jest szczególnie polecana?

Integracja tych dwóch podejść jest szczególnie skuteczna w przypadku pacjentów:

• z zaburzeniami osobowości (np. borderline, narcystyczne),
• doświadczających trudności w relacjach interpersonalnych,
• zmagających się z traumą z dzieciństwa,
• mających trudności z regulacją emocji,z niską samooceną i negatywnymi przekonaniami na swój temat.

Podsumowanie

Integracja terapii schematów z terapią EMDR to obiecujące podejście, które łączy w sobie głębię pracy nad schematami z szybkością i skutecznością przetwarzania traumy. Dzięki temu pacjenci mogą nie tylko zrozumieć źródła swoich trudności, ale również doświadczyć głębokiej zmiany emocjonalnej. Jeśli zmagasz się z traumą, zaburzeniami osobowości lub trudnościami emocjonalnymi, warto rozważyć terapię, która łączy te dwa podejścia – być może to właśnie klucz do trwałej poprawy jakości Twojego życia.

Źródła:

Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Terapia schematów. Przewodnik praktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Shapiro, F. (2018). Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) Therapy: Basic Principles, Protocols, and Procedures. Guilford Press.

Arntz, A., & van Genderen, H. (2009). Schema Therapy for Borderline Personality Disorder. Wiley-Blackwell.

Lobbestael, J., van Vreeswijk, M., & Arntz, A. (2007). Shedding Light on Schema Modes: A Clarification of the Mode Concept and Its Current Research Status. Netherlands Journal of Psychology.

Korn, D. L., & Leeds, A. M. (2002). Preliminary Evidence of Efficacy for EMDR Resource Development and Installation in the Stabilization Phase of Treatment of Complex Posttraumatic Stress Disorder. Journal of Clinical Psychology.

Artykuły i badania na temat integracji terapii schematów i EMDR:

Boterhoven de Haan, K. L., & Lee, C. W. (2014). The Role of EMDR in Schema Therapy: A Qualitative Study of Clinicians’ Perspectives. Journal of EMDR Practice and Research.

van Vreeswijk, M., Broersen, J., & Schurink, G. (2014). Mindfulness and Schema Therapy: A Practical Guide.Wiley-Blackwell.

Lazarus, G., & Korn, D. L. (2016). Integrating EMDR and Schema Therapy for Complex Trauma: A Case Study. Journal of EMDR Practice and Research.